Start Europees Jaar Cultureel Erfgoed in Vlaanderen

woensdag, 31 januari 2018
VVIA
Europees Jaar Cultureel Erfgoed 2018

PERSMEDEDELING

2018 dubbel belangrijk voor industrieel erfgoed in Vlaanderen


We hebben wat te vieren en veel te doen...

 

Vandaag start in Vlaanderen het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed 2018.
Het officiële startsein voor het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed 2018 (European Year of Cultural Heritage, EYCH2018) werd op 7 december j.l. door Europese Commissie in Milaan gegeven.
Het wordt een belangrijk jaar, waarbij burgers en verenigingen door de Europese Commissie opgeroepen worden om zich in te zetten voor het behoud en de ontsluiting van het gemeenschappelijk cultureel erfgoed.
2018 wordt een uitdaging voor alle erfgoedorganisaties - maar ook een bijzondere opportuniteit om de inzet van verenigingen en vrijwilligers in de schijnwerpers te plaatsen.

Sedert midden vorig jaar werkt de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie vzw mee aan de projecten van EFAITH, de Europese Federatie van Verenigingen voor Industrieel en Technisch Erfgoed , om in alle landen - en dus ook bij ons - het behoud en de ontsluiting van industrieel erfgoed op het voorplan te plaatsen. Einde augustus 2017 organiseerden we een eerste informatiedag in Boom, en daarmee vervulden we andermaal onze pioniersfunctie. Sedertdien zetten wij ons in voor het succes er van in Vlaanderen.
Want we zijn goed geïnformeerd...

E-FAITH is één van de stakeholders, een reeks van 35 Europese erfgoedplatformen, die het jaar begeleiden en de Europese Commissie adviseren bij de aanpak van dit speciale jaar. Binnen het stakeholders committee vertegenwoordigt Adriaan Linters, onze voorzitter, de sector industrieel en technisch erfgoed - zodat VVIA al vroeg op de bal kon spelen.

Voor het industrieel erfgoed is het inderdaad belangrijk om sterk op de kansen van dit Europese jaar in te spelen, omdat deze sector nog te zeer stiefmoederlijk behandeld wordt en belangrijke sites en objecten daardoor verloren gaan.
We verwijzen slechts naar het gevecht dat in Vlaanderen thans gevoerd wordt voor het behoud van de grote kolenwasserij in Beringen, die omwille van belang en uniciteit op 16 januari, bij het dagen van het Europees Jaar, opgenomen werd in de shortlist van de Europese lijst van meest bedreigde gebouwen, "The 7 Most Endangerd"

VVIA werkt nauw samen met de Europese federatie EFAITH om het eigen en het Europees industrieel erfgoed in de schijnwerpers te zetten
EFAITH wil het daarbij vooral wijzen op de rol, de plaats en de inzet van vrijwilligers en verenigingen die het zout in de erfgoedsoep zijn (en soms in de wonde). In alle landen waren tijdens voorbije halve eeuw verenigingen de drijvende kracht achter het behoud van sites en collecties, en zonder hen zouden er veel sites verdwenen zijn die wij vandaag bewonderen - waarvan sommige vroeger verketterd werden maar nu op de lijst van het UNESCO werelderfgoed prijken. Overheden vergeten of miskennen te vaak de rol van het burgerinitiatief.

Het eerste industrieel gebouw dat in Vlaanderen als monument wettelijk beschermd werd, was de oude jeneverstokerij Stellingwerff-Theunissen in Hasselt. Dat gebeurde in 1975 na twee jaar harde strijd van lokale vrijwilligers en een actiegroep die tegen een enorme tegenstand moest opboksen. Toen waren de stedelijke overheid allerminst gelukkig - vandaag is het Nationaal Jenevermuseum hét pronkstuk en hét aantrekkingspunt van de stad.
Hetzelfde scenario speelde zich af bij de sluiting van de Limburgse mijnen, bij de oude scheepswerf in Baasrode, de stations van Antwerpen en Aalst, en op zoveel andere plekken. Dank zij de acties van VVIA bleef er op Petroleum Zuid in Antwerpen toch één en ander bewaard.
Het waren ook burgers, vrijwilligers, die zich inzetten voor de redding, het behoud en de restauratie van belangrijke sites als de laatste vlaszwingel-windmolen in Europa (Preetjes Molen in Heule), de kartonfabriek ‘Herisemmolen’ in Alsemberg, de brouwerij De Snoek in Alveringem, en de steenbakkerijen van de Rupelstreek - om maar enkele voorbeelden aan te halen.
Als er geen geëngageerde burgers de straat op getrokken waren, dan konden we deze sites nu niet meer bewonderen.

Erfgoed is geen hernieuwbare grondstof.
Eens verloren is voor altijd verloren.

VVIA en EFAITH werken samen om niet alleen het industrieel erfgoed de plaats te geven die het in het Europees Jaar verdient, maar ook - en vooral - om grensoverschrijdende samenwerking tussen vrijwilligers en verenigingen aan te moedigen.

Er werd een Europees programma opgestart om verenigingen uit verschillende landen met mekaar te laten verbroederen - het succes van de verbroedering sedert 1989 tussen de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie vzw  met de Catalaanse ‘Associació del Museu de la Ciéncia i de la Técnica i d'Arqueologia Industrial de Catalunya', diende hier als lichtend voorbeeld. Vanuit Vlaanderen hebben reeds acht organisaties zich voor dit project aangemeld.

Daarnaast werden zes thema's geselecteerd, verdeeld over zes maanden, waarbij in elk land door verenigingen en organisaties in de loop van die specifieke maand speciale activiteiten onder één koepel kunnen georganiseerd worden.
De industrieel erfgoedthema's zijn

  • maart : energie en aandrijven, van molens via stoom tot kernenergie
  • april : mijnen, groeven en metallurgie
  • mei : fabrieksschoorstenen
  • juni : de industriële stad (met o.m. stedelijke diensten als rioleringen en watervoorziening, watertorens,...)
  • juli en augustus: reizen en transport, te land, te water en in de lucht
  • oktober : herbestemming van industrieel erfgoed

Voor maart en april worden in Vlaanderen reeds twee belangrijke projecten aangekondigd

VVIA wil niet alleen het industrieel erfgoed in Vlaanderen in de aandacht plaatsen, maar ook 'Vlaams erfgoed' dat zich in het buitenland bevindt. Zo werden op onze website reeds vier Vlaamse stoommachines vermeld die in het buitenland als pronkstukken gelden.
Daarnaast willen we de samenwerking met collega’s van over de grens versterken. Er worden nu belangrijke gesprekken gevoerd met Noord-Franse en Nederlandse organisaties rond gezamelijke initiatieven, niet alleen in 2018.

Vermelden we ook nog even dat, gezien EFAITH één van de stakeholders is, via deze federatie industrieel erfgoedprojecten het Europese EYCH2018-label kunnen aanvragen.
Dit label kan via EFAITH toegekend worden aan

  •        grensoverschrijdende projecten waarbij organisaties uit minstens twee (en bij voorkeur drie) landen betrokken zijn
  •        lokale en regionale projecten die zich onder de koepel van één van de thema-maanden scharen

Meer informatie en de aanvraagformulieren vindt men op de website van EFAITH
Omdat VVIA via EFAITH nauw betrokken is bij de organisatie van de Europese industrieel erfgoedprojecten, kunnen wij Vlaamse verenigingen en vrijwilligers ook goed adviseren en bijstaan bij het indienen van hun aanvragen.

 

En tenslotte...

2018 is ook een belangrijk jaar voor de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie vzw

Onze vereniging werd officieel op 1 mei 1978 opgericht en bestaat binnenkort dus precies veertig jaar.

Daarmee is VVIA vandaag de oudste landelijk werkende vereniging voor industriële archeologie op het Europese continent - en zal ze na de Brexit zelfs de oudste in Europa zijn.

Sedert 1978 stond VVIA in Vlaanderen en Brussel als pionier in de frontlijn voor studie, behoud en ontsluiting van het industrieel en technisch erfgoed. Die taak werd verricht zonder overheidssubsidiëring en enkel door de kracht en inzet van vrijwilligers.

We willen op dezelfde wijze nog vele jaren verder werken.
Onafhankelijk, ongebonden, opbouwend-kritisch en geëngageerd.

 

Voor meer informatie, neem gerust contact