KOLENWASSERIJEN VAN BERINGEN IN DE AANDACHT

Oorspronkelijk was het de bedoeling was om de kolenwasserijen 1 en 3 te slopen. Daar kwam groot protest tegen - ook uit het buitenland. De ontwikkelaar van de site (BE-Mine) is nu duidelijk afgestapt van het plan om te slopen en zoekt naar een creatieve oplossing.
Er is nu een stap gezet, maar er zijn nog veel vragen over de impact daarvan op de site.
Hieronder vindt U de perstekst met het standpunt en een aantal bedenkingen van de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie vzw

PERSTEKST 13.09.2021

De steenkoolmijn van Beringen behoort tot het belangrijkste mijnerfgoed in West-Europa door de volledigheid van de site: de mijngebouwen zelf, hun toelevering, de cités met al hun voorzieningen, de transportinfrastructuur tot en met de kolenhaven.

Na de sluiting in 1989 en de bescherming van de mijngebouwen in 1993-1994 woedde in alle hevigheid de discussie ‘wat behouden’ en ‘hoe behouden’. De selectieve bescherming van de representatieve grootschalige Limburgse mijngebouwen in het midden van de jaren 1990 was toen uniek en bijzonder vooruitstrevend in Europa. Op erfgoedvlak stond Vlaanderen hiermee in de voorhoede.

Maar, we zijn er ons van bewust dat behoud en ontsluiting van grootschalig industrieel erfgoed niet altijd als evident beschouwd wordt, zeker niet wanneer men de ermee gepaard gaande kosten in rekening brengt. Daarom ontstond er al snel de vraag naar een efficiënte inzet van de middelen, waarbij behoud van bepaalde onderdelen in vraag gesteld werd.

Culminatiepunt werd, vanaf 2017-2018, het burgerverzet tegen de geplande sloping van de kolenwasserijen 1 en 3.  Er werden maar enkele kolenwasserijen in Europa als erfgoed bewaard. Er is dus ook weinig ervaring met het zoeken naar herbestemming en nieuwe invulling van dergelijke reusachtige complexen.

Vandaag liggen concrete ideeën en voorstellen ter tafel

Met een juiste aanpak kan de kolenwasserij van Beringen uitgroeien tot een toon-project in Europa - samen met de volledige mijnsite en in relatie tot het Limburgse mijnlandschap, van Beringen tot Eisden.

Kwaliteit vergt kwali-TIJD.
Na al die jaren lijkt vandaag een vernieuwende positieve dynamiek tot stand gekomen. These en antithese ontmoeten mekaar en zullen onvermijdelijk tot een synthese leiden. Een toekomst voor het Beringse mijnpatrimonium ligt open.

Elke dynamiek heeft een eigen verloop, dat onverwachte en onvermoede resultaten kan opleveren. We durven daarom nog geen uitspraak doen over het uiteindelijke resultaat en voorliggende opties, maar hopen dat de kolenwasserijen kunnen uitgroeien tot een creatieve hub, waar verschillende disciplines mekaar raken, beïnvloeden, stimuleren, bevruchten.  Alle elementen en onderdelen moeten in mekaar klikken om een sterk product tot stand te brengen dat een sterk verhaal vertelt:  erfgoed, kunsten, cultuur, natuur, educatie, economie, handel,… Het verhaal van de steenkool, de energietransities, de plaats en rol van de (ex-) mijnwerkers, de multiculturele wereld die hier ontstond hebben meer dan voldoende potentie daartoe. Het levert een unieke mix van verleden, heden en toekomst waarbij de bewoners, ex-mijnwerkers en hun nazaten, hun verhaal vertellen en inbreng kunnen hebben inde nieuwe ontwikkelingen. Hoe leefden en werkten de mijnwerkers, of zoals de Britse Civic Trust het altijd stelde Caring for Places where People Live and Work.

Erfgoed kan en moet de drager zijn van dit verhaal.
Beringen Mijn staat vandaag op een belangrijk keerpunt, waarbij iedereen de handen in mekaar moet slaan: de verschillende overheden (de Vlaamse overheid, provincie, gemeente), openbare instellingen en privébedrijven, erfgoedverenigingen, maatschappelijke organisaties, en ook de individuele burger, bewoners van de cités, ex-mijnwerkers en anderen.
Samen kunnen we in Beringen een project realiseren dat excelleert.

De ideeën en voorstellen liggen ter tafel en moeten nu uitgetest worden op hun effecten en haalbaarheid, niet alleen voor vandaag en morgen, maar voor lange tijd. Behoud van erfgoed is er niet alleen voor deze generatie, maar voor alle generaties.
De toekomst moet uitwijzen welke optie de juiste is – vandaag is er een dynamiek met nog veel vragen.

Bouwkundig erfgoed is een niet-hernieuwbare grondstof. Wat afgebroken of verwijderd wordt zijn we voor altijd kwijt. Het zoeken naar een nieuwe toekomst is een creatief proces, dat uitgaat van respect voor wat we hebben, dat maximale reversibiliteit nastreeft. Een bestemming in dit geval liefst gerelateerd aan het verhaal van de kolenwasserij en het leven en werken in en rond de mijn, maar ook nuttig, duurzaam en creatief.

De Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie vzw wil hieraan verder haar medewerking verlenen.